Agressie is controle willen hebben
Waar boosheid de emotie is, is schreeuwen of iets kapot maken het gedrag wat je laat zien onder invloed van deze emotie.
Boos en woedend gedrag zijn (lichte) vormen van agressief gedrag. Dat is gedrag wat zich kenmerkt doordat je jezelf boven de ander stelt en de relatie met die ander in sterke mate wilt beïnvloeden en controleren, zelfs als het daarvoor nodig is dat je de persoonlijke grenzen van die ander niet respecteert.
Handelen uit boosheid of woede is zeker niet altijd negatief, integendeel. Je oefent kracht uit en dat is nuttig wanneer je het ergens niet mee eens bent of je je bedreigd voelt en dat teniet wilt doen. Maar als je niet kunt omgaan met je boosheid, en/of je je sterk maakt voor een zaak die moreel niet echt in de haak is, maak je waarschijnlijk veel kapot in de relatie tussen jou en die ander.
Veel van je boze gedrag zet je 'automatisch' in en meestal in die situaties waarin je je onzeker of gefrustreerd voelt. Je reageert dan vooral primair: volledig vanuit je emoties.
Bij emotioneel reageren ligt overreageren nogal voor de hand, met als mogelijk resultaat dat de ander fel op jou reageert of bang wordt en het contact vervolgens volledig negatief escaleert.
Vormen van boos gedrag
In combinatie met angstig of ontwijkend gedrag komt vaak oppotten van boosheid voor: je slikt iets van een ander totdat het je uiteindelijk teveel wordt. Dan ontplof je, en word weer rustig. Dit is een teken dat je te lang bent doorgegaan met iets accepteren wat je diep van binnen niet wilde en/of je bedenkingen erover niet in een discussie of dialoog hebt ingebracht.
Ook kun je boosheid als een verdedigingswal gebruiken. Anderen mogen dan niet zien dat onder dat laagje boosheid een kwetsbaar persoon zit die misschien wel bang is in paniek te schieten bij alles wat op hem af komt. Dit speelt dikwijls een rol bij mensen die nogal makkelijk autoritair of bedillerig gedrag laten zien.
Soms verbergen mensen (onbewust) hun agressieve gedrag achter afgeleid gedrag. Ze doen dit omdat ze geleerd hebben dat je boosheid laten zien niet acceptabel is. Stelselmatig liegen, grote verhalen vertellen, veel en harde grappen maken, manipuleren, in hoge mate bemoeizuchtig of cynisch zijn, kun je zien als verhulde (maar vaak wel geaccepteerde) vormen van agressie.
Een stap verder dan het voorgaande gaat passief-agressief gedrag: agressief gedrag wat niet als zodanig wordt geuit (en vaak niet als zodanig herkend). Je verzet je op alle mogelijke manieren behalve openlijk. Misschien probeer je uit alle macht elke discussie te winnen of kun je nooit toegeven dat je fout bent geweest. Misschien ben je goed in dreigen of manipuleren.
Agressief gedrag kan zich ook naar binnen keren. Je vindt jezelf niets waard en zoekt de oorzaak van allerlei vervelende situaties bij voorkeur bij jezelf. Het levert sterk bipolair gedrag op. Soms haat je jezelf zelfs zo erg dat je aan de drank of drugs gaat, of jezelf gaat snijden of zo wanneer het te moeilijk voelt.
Omgaan met boosheid en agressie
Zeggen wat je te zeggen hebt, voor jezelf opkomen, boosheid, woede, slaan. Zonder agressiviteit kan geen mens overleven maar doorschieten in het agressieve is te veel van het goede. Het maakt veel kapot, en is minimaal lastig om bindingen aan te gaan en te onderhouden. "Dat gedrag van vaak doorschieten in agressie ontwikkelen mensen meestal in reactie op ervaren angsten, stelselmatige onderdrukking, provocatie of afwijzing."
Dat gedrag van vaak doorschieten in agressie ontwikkelen mensen meestal in reactie op ervaren angsten, stelselmatige onderdrukking, provocatie of afwijzing. Dit kan binnen het ouderlijk gezin gebeuren - en zo van generatie op generatie worden doorgegeven - of daarbuiten.
Toch heb je uiteindelijk zelf een groot aandeel in de instandhouding van dit agressieve gedragspatroon, ook al lijkt dat niet zo.
Boos gedrag afleren
Afleren van boos, woedend en agressief gedrag en aanleren van functioneel assertief gedrag waarin je emoties een plek hebben gekregen, gaat meestal goed met behulp van therapie en training.
Daarin leer je enerzijds praktisch om te gaan met je agressie, anderzijds leer je waar het vandaan komt en hoe je het in stand houdt. Een voorwaarde om de therapie tot een goed einde te brengen is dat je gemotiveerd bent om te veranderen.
In Nederland zijn enkele bureaus gespecialiseerd in het leren omgaan met de eigen agressie, waaronder Bureau IDEE. Daarnaast vind je binnen de ggz ook gespecialiseerde instituten die zich met agressieregulatie bezig houden. Kijk hiervoor op de ggz linkpagina.
Volgende pagina
Boosheid & agressie
Boosheid, woede & agressie - Wat is agressie - Agressie aspecten - Oorzaken van agressie - De omstandigheden - Er niet bij kunnen - Agressie theorieën - Vechten of vluchten - Grip op je agressie - Agressieregulatie - Documentatie
Begeleiding bij boosheid en agressie
Agressie- en boosheidstherapie