Doorgeschoten of weggedrukte assertiviteit
In deze stukken over agressie heb ik het vooral over de negatieve kanten ervan maar dat is niet het hele verhaal, want iets voor elkaar krijgen vereist óf dat iemand je daarbij helpt óf dat je indien nodig assertief bent.
Veel van het agressieve gedrag is in de kern doorgeschoten of vervormd assertief gedrag. Je grenzen aangeven, 'nee'-zeggen en doen wat je doen moet, vereisen dat je bereid bent te staan voor wat je wilt en er desnoods voor knokt - uiteraard binnen grenzen - als de ander jou niet respecteert in wat je wilt.
Mensen die niet bij hun agressie kunnen, zijn zelden goed in het openlijk en eerlijk voor zichzelf opkomen en hebben daarom andere strategieën ontwikkeld om wat ze willen gedaan te krijgen.
Ze hebben zich bijvoorbeeld gespecialiseerd in hun mond houden, aanpassen of pleasen, of hebben een partner gevonden die voor hen het woord doet.
Ondertussen loopt wel de frustratie en ontevredenheid op want hun leven verloopt niet zoals ze zich gedroomd hadden. Dat kan zich uiten in verschillende vormen van agressiemijdend gedrag, zoals het nog nadrukkelijker mijden van agressie of het agressiemijdende gedrag afwisselen met plotselinge erupties van boosheid en frustratie.
Vormen van agressiemijdend gedrag
Hieronder vind je een overzicht van gedrag wat als belangrijk kenmerk heeft dat het agressiemijdend is. Traumatische ervaringen en angststoornissen, die vaak ook agressiemijdend gedrag tot gevolg hebben, heb ik erbuiten gelaten.
1.Depressiviteit
Depressieve mensen lijken emotieloos en nogal somber en zijn vlak in hun gedrag. Ze zijn sterren in het negatieve, in het zeuren, ja-maren en afgeven op anderen. Een last die de ander dwingt verantwoordelijkheid te nemen en te zorgen voor degene die depressief is.
Mensen die depressief zijn hebben schijnbaar de agressie de deur uitgedaan en alle hoop opgegeven. Maar met hun hulpeloosheid en somberheid als inzet, dwingen ze hun omgeving in de richting die zij voorstaan.
Wat ontstaat is een moeras van niksigheid en somberheid. Iemand die niet leeft, niet weet te leven en anderen daarin meesleurt. Bij een depressief iemand is de agressie geïmplodeerd en heeft de vorm aangenomen van slachtofferschap en emotionele chantage.
Hoe zou het zijn indien degene die depressief is openlijk bij zijn agressie kan en zich neerzet in de wereld? Heel anders. Maar het typische van de depressivo is nou juist dat hij dat niet kan. Heel diep van binnen vind je daar een verbod op openlijk boos worden en opkomen voor jezelf. En zelfhaat, omdat het is zoals het is.
Soms komt al die frustratie eruit in de vorm van een explosie van agressie. Soms gericht naar de depressieve persoon zelf, soms naar een naaste of op iets wat na staat.
2.Sub-assertief gedrag
Mensen die sub-assertief gedrag vertonen kunnen meestal maar moeilijk bij hun boosheid, laat staan dat ze agressief gedrag kunnen neerzetten.
In de regel zijn ze goed in het zich aanpassen aan en/of pleasen van anderen. Daartoe hebben ze partners en banen genomen die hun daartoe de mogelijkheid bieden. Soms, als alles hen te veel wordt, ontploffen ze. Daarna worden ze weer de aanpassers die ze daarvoor waren.
Mensen die vooral in het sub-assertieve zitten, zijn meestal bang voor afwijzing. Soms zit dat in de genen of is het een combinatie van aanleg en het resultaat van de opvoeding. Het kan ook zo zijn dat het aangeleerd gedrag is vanwege pesten door klasgenoten of gezinsleden.
Sub-assertieve personen hebben om een of andere reden in hun jeugd afgeleerd zich assertief op te stellen en zich aangeleerd dat aanpassend gedrag het veiligst is en hen het beste helpt te overleven. Je vindt bij hen geen verbod op agressie, wel een norm dat agressief gedrag slecht is. Ze leven in de overtuiging dat agressief, en dikwijls ook assertief gedrag, zal leiden tot afstraffing door anderen.
Degenen die zich sub-assertief gedragen, zijn het meest gebaat bij groepstraining dan wel assertiviteitstraining in combinatie met psychotherapie. De resultaten zijn over het algemeen goed.
3.Verlegenheid
Veel mensen zijn enigszins verlegen. Wanneer mensen hiermee tobben (niet iedereen vindt het een probleem) ervaren ze sociale problemen omdat ze naast hun sub-assertieve gedrag, het sowieso moeilijk vinden om met anderen om te gaan. Agressie is uit den boze, en opkomen voor jezelf idem. Verlegen mensen cijferen zich weg en vinden zichzelf niet veel waard.
Verlegen mensen zijn op diverse vlakken bang: bang voor het onbekende en andere, en bang dat ze niet kunnen voldoen aan wat de ander wil. De achtergrond van verlegenheid is veelal een combinatie van factoren: aanleg, een beschermde opvoeding, een sterk normerende omgeving, zoals je die wel vindt in streng-christelijke gezinnen en kleinere plattelandsgemeenschappen.
Voor anderen is de omgang met verlegen mensen lastig omdat de gelijkwaardigheid in de relatie ontbreekt. Het lijkt dan wel of je beide kanten van de interactie voor je rekening moet nemen.
Omdat verlegen mensen dikwijls behoorlijk angstig kunnen zijn, vinden ze het ervan afkomen sowieso een lastig proces om aan te beginnen. Dat betekent immers jezelf toevertouwen aan een ander. Toch lukt het de meesten wel om minder verlegen te worden, ook al kan het even duren. De beste resultaten biedt een combinatie van therapie en groepstraining. "De combinatie sub-assertief en passief-agressief gedrag komt geregeld voor. Mensen die hiervan last hebben, hebben vaak problemen met autoriteiten. "
4.Subassertief in combinatie met passief-agressief gedrag
De combinatie sub-assertief en passief-agressief gedrag komt geregeld voor. Mensen die hiervan last hebben, hebben vooral problemen met autoriteiten, autoritaire structuren en autoritair gedrag.
Zij kunnen wel bij hun agressie maar het interne verbod op het openlijke gebruik ervan is zo groot, dat het agressieve gedrag naar binnen slaat of enkel verwrongen, als buien van woede of boosaardigheid, naar buiten komt.
Voor degene die met iemand die dit gedrag toont te maken heeft, is dit nogal verwarrend gedrag. Hij weet immers niet wat hij aan de ander heeft. Voor degene die met dit gedrag tobt is het leven vermoeiend en, dikwijls, eenzaam.
Hij ervaart problemen in het schenken van vertrouwen en opbouwen van relaties; lang een baan houden is moeilijk, evenals gelijkwaardige relaties aangaan.
De onderliggende oorzaak is meestal een opvoeding en/of omgeving waarin afwisselend aantrekken en afstoten de regel was, terwijl er een verbod was op openlijk ingaan tegen degene die afwisselend aantrok en afstootte.
Al snel werd een basale onveiligheid in relaties de norm. De onveiligheid kon worden gehanteerd door behoedzaam en sluw te opereren en dat te verbergen achter een masker van onderdanigheid en aanpassing.
Van dit lastige gedrag afkomen en de psychische problemen en conflicten oplossen die eraan ten grondslag liggen, kan enkel door middel van psychotherapie. Eventueel kun je later een groepstraining volgen.
Volgende pagina
Boosheid & agressie
Boosheid, woede & agressie - Wat is agressie - Agressie aspecten - Oorzaken van agressie - De omstandigheden - Er niet bij kunnen - Agressie theorieën - Vechten of vluchten - Grip op je agressie - Agressieregulatie - Documentatie
Begeleiding bij boosheid en agressie
Agressie- en boosheidstherapie